Son günlerde sıkça gördüğüm bir serzeniş var. Herkes deneyimli çalışan arıyor ama deneyimsize fırsat tanınmazsa kimse deneyimli olmaz deniyor. İyi de bu yeni bir gelişme değil ki. Hatta ilginç bir örnek vereyim; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası eski başkanı Hafize Gaye Erkan bile Boğaziçi Üniversitesi'ni birincilikle bitirdiği zaman bedavaya staj yapacak yer bulamayıp yurtdışına gitmiş. Konu yeni değil ama önemli bir şey var.

Herkes olaylara kendi penceresinden bakıyor. Zaten insanın fikrini kısırlaştıran bu at gözlüklü bakış açısı. İşverenin yerine koyun kendinizi. Yeni mezun, işi bilmeyen bir çalışana asgari ücret vereceksiniz. 5 yıllık deneyimi olana da asgari ücret vereceksiniz. Hatta 10 yıllık personele bile asgari ücret vereceksiniz. Dil bilene de bilmeyene de asgari ücret vereceksiniz. Erkek adaylar için askerlik yapmış veya yapmamış hiç fark etmez, gene asgari ücret. Memlekette herkese asgari ücret veriyorlarsa, siz deneyimsiz mi seçersiniz, yoksa asgari ücrete alabileceğiniz en deneyimli olanı mı?

Burada kızılması gereken ne bunları yazdığım için benim, ne asgari ücret veren işveren, ne olaylardan bihaber olan deneyimsiz eleman, ne de bir başkası. Asgari ücretli çalışan oranlarına baktığımda Hollanda %3, Almanya %5, Fransa %8, İrlanda %11 civarında. Komşu Bulgaristan bile %14'lerde. Türkiye'de ise iddia edilen %60'ın üzerinde fakat hükümetin açıkladığı %37.

Örneğin İstanbul'da bir mimarlık ofisinde mimar ile temizlik görevlisi aynı maaşı, asgari ücreti alırken; aynı mimar Ege'nin bir ilçesinde asgari ücretin 4 katını alabiliyor. İstanbul'da iş imkanı fazla olduğu gibi haliyle yüksek rekabet var. Siz çekip gidersiniz, emin olun sizden daha iyisi, sadece asgari ücrete o pozisyona gelir. E hal böyle olunca, kızılması gereken kendini modern köle olarak kabul edenlerdir. Kendinize bunu yaptırmayın.

Hafta sonu bedavaya çalış denince olur diyenler, günde 10 saatin üzerinde mesaiye ses çıkarmayanlar, uğradığı mobinglere karşı hakkını koruyamayanlar, yıllık iznini bile alamayıp gene de asgari ücretli modern köleliğe devam edenler yüzünden piyasa bu durumda. Böyle köle pazarında, tabiki 10 yıllık personele asgari ücret teklif edecek cürete sahip işverenler olacaktır. Çünkü bu teklifi kabul eden o kadar çok "modern deneyimli köle" var ki. Ee ne demişler, böyle saça böyle tarak.

BERK ŞİMŞEK
03.02.2024